Tirilye Taş Mektep

Trilye’de doğan ve Yunanistan’da eğitim gördükten sonra metropolit olarak Trilye’ye dönen Chrisostomos tarafından 1904-1909 yılları arasında yaptırılan Taş Mektep binası çok görkemlidir. İskele Caddesi’nin batısındaki yamaçta Cami Bayır Caddesi ile Yel Değirmeni Sokak arasında 965m²’lik bir arsa üzerinde inşa edilmiştir. Binanın batı cephesindeki bir taş  üzerine oyularak yazılmış M. MYPIDHS APXITEKTWN 1909 ifadesinden mimarın M. Myrides olduğu ve binanın 1909’da tamamlandığı anlaşılmaktadır. Kıbrıs eski cumhurbaşkanı başpsikopos Makarios’un eğitim gördüğü rivayet edilen bu okulda müdür olarak görev yapan Chrisostomos, daha sonra İzmir metropolitanı olmuştur. Kagir okul binası o sırada Avrupa’da yaygın olan Neo-klasik tarzda dört katlı olarak inşa edimiştir.

Bu okul Rumların Trilye’yi terk etmelerinden sonra 1924 yılında Kazım Karabekir tarafından öksüz ve yetim çocukların okuması amacıyla Darü’l-eytam okulu olarak hizmete açılmıştır. Burada kültür derslerinin yanı sıra marangozluk, demircilik gibi sanatlar da öğretilmiştir. 1928’den sonra bina önce beş sınıflı yataklı bölge okulu, sonraları yatılı kısmı kaldırılarak gündüzlü ilkokul olarak hizmete devam etmişti. 1986’da okul koruma derneğinin başvurusu üzerine Bayındırlık İl Müdürlüğü teknik elemanlarının yaptığı inceleme sonucunda Taş Mektep’in çatısında, duvarlarında ve döşemelerinde sorunlar tespit edilmiş ve can güvenliği açısından sakıncalı bulunarak 1988’de boşaltılmıştır.

Taş Mektep’te Mudanya 10 Haziran 2017 tarihinde düzenlenen tören ile restorasyon çalışmaları başlatıldı ve 2021 itibari ile tamamlandı.