Ali Kürtüncü Konağı – Yaman Dede Kültür ve Sanat Evi

Ali Kürtüncü Konağı, Kayseri ili Talas ilçesi Tablakaya Mahallesi’nde, Muammer Bey Caddesi üzerinde yer alan ve 1850 yılında inşa edilmiş önemli bir sivil mimarlık örneğidir. Yonu taşından inşa edilmiş üç katlı yapı, geleneksel Türk evi plan ve özelliklerini taşımakla birlikte, zaman içinde geçirdiği onarımlar sayesinde farklı kültürel izleri bünyesinde barındırmaktadır. Konağın özgün yapısı; sofa, odalar, tokana (mutfak), zerzembi (kiler), tuvaletler, tol-köften (mahzen) ve şirane gibi geleneksel yaşam alanlarından oluşmaktadır. Taş, ahşap ve kalem işi süslemeler, yapının en estetik ve zanaatkâr örneklerini yansıtmaktadır.

1890’lı yıllara doğru kısmen yıkılan konak, gayrimüslim bir kullanıcı tarafından satın alınmış ve onarılmıştır. Bu onarım sürecinde taş işçiliği, pencere kemerleri ve süsleme detaylarında Rum mimarisine özgü unsurlar eklenmiştir. Ancak mübadele döneminde gayrimüslim sakinler Talas’ı terk etmek zorunda kalınca yapı hazineye devredilmiştir. 1927 yılında yapılan açık artırmada Alaybeyzâde Osman Ağa tarafından satın alınan konak, uzun yıllar Alaybey ailesinin konutu olarak kullanılmıştır. 1974 yılında Kürtüncüzade ailesi tarafından alınan yapı, bu tarihten sonra “Ali Kürtüncü Konağı” olarak anılmaya başlamıştır.

1979 yılında korunması gerekli kültür varlığı olarak tescillenen yapı, zamanla uğradığı fiziksel yıpranma sebebiyle 2010 yılında Talas Belediyesi tarafından restorasyon sürecine alınmıştır. Restorasyonda sonradan eklenmiş ve özgün dokuyu bozan unsurlar kaldırılmış, taş ve ahşap işçiliği aslına uygun biçimde onarılmış, bahçe ve avlu düzenlemeleri geleneksel konak yaşamını yansıtacak şekilde yapılmıştır. Çalışmalar 2011 yılında tamamlanmış ve yapı “Yaman Dede Kültür ve Sanat Evi” adıyla ziyarete açılmıştır.

Konağın Yaman Dede ile doğrudan bir bağlantısı bulunmamakla birlikte, Talas Belediyesi kente kültürel değer katmak ve Yaman Dede’yi onurlandırmak amacıyla bu ismi tercih etmiştir. Günümüzde kültür ve sanat evi olarak kullanılan yapıda sergiler, edebiyat ve müzik etkinlikleri düzenlenmektedir. 2022 yılında yapılan düzenlemelerle birlikte, kiler bölümünde “Tıpkı Basım Mushaflar Kur’an-ı Kerim Sergisi” oluşturulmuş ve çeşitli dönemlere ait tarihi Kur’an-ı Kerim nüshaları burada sergilenmeye başlanmıştır.