Askeri Hastane Çeşmesi, Edirne

Günümüzde Kadınlar Parkı olarak bilinen alan içinde bulunan tarihi çeşme, yatay dikdörtgen bir plan üzerine oturmaktadır. Yüksekliği 2.86 m, genişliği 1.29 m ve derinliği 0.88 m’dir. Mülkiyeti Edirne Belediyesi’ne ait olan çeşme günümüzde akar vaziyettedir. İlk olarak Edirne’nin kuzeyinde Eski Askeri Merkez Hastanesi’nin bahçesine inşa edilen eser, yıkılmaya yüz tutunca 1971 yılında Edirne Belediyesi tarafından bulunduğu yerden bugünkü yerine nakledilmiştir. Tarihi çeşme, kitabesinden de anlaşılacağı üzere hayatını Edirne’ye adamış ve Edirne hakkında çeşitli araştırmaları ve yayınları bulunan Eski Askeri Merkez Hastanesi Başhekimi Dr. Rıfat Osman Tosyavizade tarafından H. 1330 / M. 1911 senesinde Edirne’de kolera ve tifo salgını nedeniyle halktan birçok kişinin ölmesi ve hastane personeli üç doktorun ölmesi üzerine H. 1334 / M.1915 senesinde ölen bu insanlar adına yaptırılımıştır. Bu bakımından çeşme, Edirne’nin üzüntü dolu yıllarını hatırlatmaktadır.

Hastanesi’nin bahçesine inşa edilen eser, yıkılmaya yüz tutunca 1971 yılında Edirne Belediyesi tarafından bulunduğu yerden bugünkü yerine nakledilmiştir. Asıl su yalağının taşınma sırasında kırıldığı anlaşılan çeşmeye bugünkü yerine taşındıktan sonra aslına uygun olmayan iki yalak ilave edilmiştir. Bugünkü yalak mermer olup kuzey ve güney cephe önüne yerleştirilmiştir. Asıl su yalağının ise kesme taş malzemeden yapıldığı anlaşılmaktadır. Çeşmenin doğu cephe duvarında bugün 1971 yılında Belediye tarafından nakledildiğini belirten kitabenin bulunduğu yerde yaklaşık 0.20 m. x 0.40 m. ölçülerinde bir açıklık olduğu anlaşılmaktadır.

Kitabesi;

1- Cenab-ı hafız hakiki hak-i pak vatan Osmaniyi bil-cümle mesaibden
muhafaza buyursun. 1329 senesi Temmuzunda başlayarak 1330
2- Senesi Mayısında nihayet bulan büyük salgında Koleradan binyetmiş,
Lekeli tifodan dokuzyüz seksendört ve hümma-i raciadan beşyüzbir hasta
3- Hastaneye duhul etmiş ve bu haste-gandan binbeşyüzellisekizi şifaya
kurtulmuşlar ise de koleradan beşyüzseksenbir ve lekeli tifodan
4- Üçyüzkırkdört ve hümma-i raciadan yetmişiki fevt vuku bulmuştur.
Bu mühlik salgın esnasında Etibbadan üç arkadaşımız lekeli tifoya
5- Müptela olarak şehid irtihal dar-ı beka etmişler ve bu çeşme şehid
arkadaşlarımıza bir vesile-i rahmet olmak üzere inşa kılınmışdır.
Rıfat Osman

Kaynak: Kültür Portalı