Aziz Mahmud Hüdayi Efendi Çeşmeleri

Yapılış Tarihi: H.1272 / M.1855 – 1856

Aziz Mahmut Efendi Sokağı’nda ve ünlü Hüdâyî Tekkesi’nin bu sokağa açılan avlu kapısının sol tarafındadır. Geniş haznesinin üzerine camiin meşrutası oturtulmuştur. Tam karşısında Fenârî Cennet Efendi’nin türbesi ve avlu kapısının sağında ise Kethüda Mehmet Paşa’nın 1136 (1723-24) tarihli çeşmesi bulunmaktadır.

Aziz Mahmud Hüdâyî Çeşmeleri, yanyana iki çeşmeden ibaret olup tamamen kesme taştan yapılmıştır. Soldaki çeşmenin üzerinde iki kitâbe vardır. Kemeri üzerindeki Arapça kitâbe üç sıra halinde hazırlanmış olup 1033 (162324)tarihlidir. Kemeri altında ve kemer kavsine göre ve dört sıra halinde yazılmış olan diğer kitâbe ise şudur:

“Ve min el-mâi külle şey’in hayy”
Eylemiş Abdülmecid Han’a ezel
Rabb-i Mecîd Feyz-i envâr-ı
Hüdâyî zatına bahş u kerem
Nezd-i dergâh-ı Hüdâyî’de bu zîba çeşmeyi
Yapdı evvelkinden âlâ kıldı icrâ-yı himem
Hankâh ile berâber yapdırub bu çeşmeyi
İki hayrı kıldı îfâ ol Hudâvend-i ni’am
Evliyâ ervâhı şâd oldukça bu hayr ile
Saltanatla kâmrân olsun o şâh-ı muhterem
Himmet-i evtad ü aktab ile ziver safhaya
Tam ve cevher iki tarihi çıkub yazsun kalem
Kutb-ı âlem lutfıdır bu çeşmeden iç saf su
1272

Çâr-cûy-ı feyz ola şâh-ı cihâna çâr-yem
1272

1266 (1849-50) tarihinde yanan tekke, 1272 (1855-56)’da Sultan Abdülmecit tarafından yenilenmiş ve bu arada da çeşme tamir edilmiştir. Kitâbe yazarı Şair Ziver Ahmet Paşa, bilgili bir Osmanlı Paşası olup Medine’de Şeyhü’l-harem iken 1278 Zilhiccesinde (Haziran 1862) vefat etti.

Sağdaki çeşmenin takında da iki sıra halinde yazılmış şu kitâbe vardır:

Deryâ-yı cûd ü rahmet ol-dem ki cûşa geldi
Halk-ı cihana kıldı bu çeşmesârı icrâ
Tamir olunduğunda denildi an tarih
Ab-ı hayata manend oldu bu çeşme hâlâ

Kitâbenin altında tarih yazılı değildir. Fakat son mısra ebced hesabına vurulunca 1019 (1610-11) tarihi çıkar ki, çeşme bu tarihte tamir edilmiştir.

Bu iki çeşme 1595 tarihlerinde cami ile beraber yaptırılmış ve 15 sene sonra ilk, 1623’te ikinci defa ve 1855’te de son defa tamir edilmiştir.

Hüdâyî Hazretlerinin bu çeşmelerden başka Açıktürbe Sokağı üzerinde, Ahmet Çelebi Camii ile Halil Paşa Türbesi arasında da bir çeşmesi vardı. Harabesi 1950 tarihlerinde duruyordu.

* Kaynak: Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, Sayfa 1048

✶ İlişkili Yerler

Aziz Mahmud Hüdayi Camii

Cami