El Hac Mehmet Ağa Çeşmesi
El-Hac Kızlarağası Mehmet Ağa Çeşmesi, Kemeraltı Çeşmesi olarak da bilinir.
- Tür: Çeşme
- Kültür: Osmanlı
- Yüzyıl: 16. yy
- Bölge: Türkiye, Marmara Bölgesi, İstanbul, Üsküdar, Valide-i Atik
- Durum: Erişilebilir
Yapılış Tarihi: H.989 / M.1581-1582
Atpazarı adıyla meşhur semtte ve Toptaşı Caddesi ile Valide-i Atik Çeşme Sokağı’nın birleştiği köşededir. Tamamen kesme taştan yapılmış yanyana üç çeşmedir. Üstü çatısız olduğundan arkasındaki evin bahçesi olmuştur. Yol seviyesi yükseldiğinden yalakları toprak seviyesinde kalmıştır. Atpazarı’nda bulunduğundan enlemesine inşa olunmuş ve önüne de üç büyük yalak yerleştirilmiştir. Ortadaki çeşmenin kemeri üzerine güzel celî bir hat ile yazılmış dört mısralı şu kitâbe hak edilmiştir:
Mehmed Ağa ol kan-ı mürüvvet
Kemine bende-i sultan-ı kişver
Bina-yı çeşmesine dendi tarih
Sebil oldu cihanda mâ-i Kevser
Kitâbenin altında rakam yazılı değildir. Fakat tarih mısraı ebced hesabına vurulunca 998 (1589) tarihi çıkmaktadır. Çeşme, bu semtin ilk tarihi eseridir.
Mehmet Ağa, bu çeşme ile beraber cami ve mektep de yaptırmıştır. Cami, çeşmenin karşısında idi. Hadîkatü’l-Cevâmi yazarı, bu mabedi Ağa Camii adıyla kaydetmiştir. Cami, bir kemer üzerine oturtulmuş olduğundan Kemeraltı Camii adı ile anılıyordu. Çeşme de bu isimle biliniyordu. Fakat suyu acı olduğundan “Acı Çeşmeler namıyla da yad” olunmakta idi.
Çeşme, Mart 1993 tarihinde, Üsküdar Belediyesi’nce sökülmüş ve hemen arkasındaki bir apartmanın yan duvarı üzerine yeniden monte ve önü de tanzim edilmiştir. Bu sökme sırasında çeşmenin arkasında, bir tonoz galeri ve üç ayrı toprak künk su yolu ortaya çıkmıştır. Toprak altında kalmış olan yalakları da meydana çıkarıldığından, çeşme yüksek ve ihtişamlı bir görünüm kazanmıştır.
* Kaynak: Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, Sayfa 1064
✶ İlişkili Yerler
Alıntı: “El Hac Mehmet Ağa Çeşmesi”, Kültür Envanteri, 13 Ekim 2025, https://kulturenvanteri.com/yer/?p=6753.