Ahi Çelebi Sıbyan Mektebi

Ahi Çelebi Camii Şerifi’nin cümle kapısının karşısındadır. İnşa kitabesi olmayan yapının camiyle birlikte yapıldığı, inşa tarihinin Fatih devri veya en geç 16. yüzyıl başları olduğu düşünülmektedir. İki katlı, kesme taştan yapılan mektep kiremit çatı ile örtülüdür. Yangın ve depremlerde harap olduğu bilinen yapı, zaman içinde dönem dönem tamirat görmüştür.

Bir dönem depo olarak kullanılan mektep daha sonra boşaltılmış, 1984 yılındaki Haliç düzenlemeleri esnasında cami etrafındaki yapıların çoğu yıkılmış, camii daha sonra restore edilerek ibadete açılmış, sıbyan mektebinin ise kapısına kilit vurulmuş, harap bir hâlde iken 2021 yılında restorasyon çalışmaları için etrafı kapatılmıştır.

Cami ile birlikte sıbyan mektebinin bânisi Tabib Kemal Ahi Can Tebrizi’nin oğlu Ahi Çelebi Mehmed’dir.^[1]

Döneminin yıkım kararından kurtularak günümüze ulaşan binanın, arşiv belgeleri ile birlikte değerlendirildiğinde, ismi geçen Ahi Çelebi Sıbyan Mektebi olmadığı anlaşılmıştır. Bu bölge sırasıyla 1848’de Hattapkapısı yangını; 1852’de Yemiş ve Unkapanı yangını; 1894’de büyük depremde zarar görmüş olup, sıbyan mektebi de bu süreçte yıkılmış olmalıdır. 1906’da Ahi Çelebi Camisi’nin müezzin meşruta hanesinin bitişiğinde yer alan arsaya dönemin Birinci Daire Belediye kalfası Vasil tarafından dükkân inşa edilmesi üzerine, esnaf ve mahalle imamının verdiği itiraz dilekçesi, 20 yıl boyunca boş kalan mektep arsasının gerçek yerini belirlemeye yardımcı olmuştur.

19. Yy’da inşa edildiği anlaşılan söz konusu bina, 1940’larda yağ deposu olarak kullanılmış olup, bu dönemde vakfa ait yapı topluluğunda kayıtlı bir sıbyan mektebine de rastlanmamıştır. Yapı, 19. Yy’da çoktan yıkılmış sıbyan mektebi değil, bir dönemin gıda çarşısının eski yağ deposudur.^[2]

—–

¹ İstanbul’un Sıbyan Mektepleri, Mustafa Giresun – Erol Eyigün, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 2023.

² Dönüşüm ve Koruma Ekseninde Bir Mahallenin Tarihsel Topografyası: Ahi Çelebi Sıbyan Mektebi ve Çevresi, Sibel Gürses Söğüt, Koruma-Geçmiş Bugün Arasında Diyalog Sempozyumu Bildirileri, 2017.

✶ İlişkili Yerler

Ahi Çelebi Camii Çeşmesi

Çeşme

Ahi Çelebi Camii

Cami

Ahi Çelebi Camii Abdest Teknesi

Abdest Teknesi

Ahi Çelebi Hamamı

Hamam