Helvai Tekkesi

2022 yılında Helvai Yakup Efendi Tekkesi’nin bulunduğu arazide arkeolojik araştırma yapılmış, 2024 yılında İBB Miras tarafından tekke ve türbe aslına uygun olarak tekrar inşa edilmiştir. Kasım 2024’ten itibaren ziyaret edilebilmektedir.

Rekonstrüksiyon sonrası tekke yanına konulan bilgilendirme panosunda şu cümleler yer almaktadır;

Osmanlı dönemi İstanbul unun manevi hayatında önemli bir yeri alan Helvai Tekkesi’nin kurucusu halk arasında “Helvai Baba”, “Helvacı Baba” olarak bilinen Seyh Yakub Efendi’dir. Tekkenin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Şeyh Yakub Efendi 1510-1588/89 yılları arasında yaşamıştır. Böylece tekkenin kuruluş tarihi banisi ile bağlantılı olarak 16. yüzyıla tarihlendirilmektedir.

Şeyh Yakub Efendi, Bayraml Tarikatı’nın Melami koluna mensuptur. Bayrami Melamiliğinin Ünlü şeyhlerinden Pir Ali- Aksaray’ye intisab ettiği bilinmektedir. İsmail Maşuki’nin (1528) idamının ardından bu tarikatın İstanbul’daki en önemli temsilcisi haline gelmiştir. Yaşadığı süre boyunca İstanbul halkı tarafından çok sevilmiş ve büyük bir itibar görmüştür. Şeyh Yakub Efendi, takkesine ziyarete gelen padişaha helva ikram etmeyi gelenek haline getirdiğinden kendisine “Helvacı Baba” lakabı verilmiştir. 1588/89 yılında vefat eden Şeyh Yakub Efendi’nin kabri tekkenin tevhidhane kısmında yer alan türbesine defnedilmiş, bölge halkı tarafından türbeye gösterilen yoğun ilgiden dolayı kabri Şehzade Camii haziresine nakledilmiş, kısa bir süre sonra ise bilinmeyen başka bir yere taşınmıştır. Uzun yıllar Şeyh Yakub Efendi’nin Şehzade Camii avlusundaki diğer makamı, ziyaretçiler tarafından özellikle Cuma günleri sela vakti ziyaret edilmiş ve adaklar adanmıştır.

Halvai Tekkesi’nin kurulduğu dönemden itibaren çeşitli sebeplerden ötürü tahribata uğradığı ve yeniden inşa edildiği bilinmektedir. Günümüze ulaşan tekke yapısı ise 19. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilmektedir. Söz konusu tekke; tevhidhane, türbe, harem, selamlık ve mutfak gibi bölümlerden oluşmaktadır. 1925 yılından itibaren kısmi olarak konut şeklinde kullanılan tekke yapısı zaman içerisinde bakımsız kalarak harap olmuştur.

Helval Tekke ve Türbesi’nde İBB Miras tarafından 2022 yılında Türk İslam Eserleri Müzesi denetiminde gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucunda yapının temel izlerine ulaşılmıştır. Rekonstrüksiyon projesi hazırlanan yapı aslına uygun olarak yeniden inşa edilerek 2024 yılında ziyarete açılmıştır.

✶ İlişkili Yerler

Anıt Ağaç, Şehzade Mehmet Camii

Anıt Ağaç