İmalat-ı Harbiye Usta Mektebi, Kılıçali Paşa

İmalat-ı Harbiye Usta Mektebi Nusretiye Camii’nin karşısında, günümüzde Bizans Kalıntıları’nın bulunduğu arazi ile kısmen Meclis-i Mebusan Caddesi’ne kadar uzanan alan içinde bulunmaktaydı.

Yapı, Sultan II. Mahmut Döneminde kurulmuş olan Tophane Müşiriyeti’nin devamı olarak Mondros Ateşkes Antlaşması’na kadar faaliyetine devam eden ve aynı zamanda semte de ismini veren Tophane-i Amire (Tophane Kışlası, İmalat-ı Harbiye Müdüriyet-i Umumiyesi) bünyesindeki Osmanlı ordularının silah ve mühimmat ihtiyaçlarını karşılamak üzere oluşturulan yapı kompleksinde, Osmanlı Ordusu’na top ustaları yetiştirmek için açılan okuldur.^[1]

1909 yılında, Tophane Nezareti ünvanı İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti’ne dönüştürülerek bir dizi düzenleme ve değişiklik yapılmış, Çini Fabrikası Müdürü Ferik Nazım Paşa teşkilata müdür olarak atanmıştır. 1910-11 yıllarında Zeytinburnu’nda İmalatı-ı Harbiye Nazari Mektebi adı ile açılan sanat mektebi 1915 yılında tophaneye nakledilmiş, adı İmalat-ı Harbiye Usta Mektebi’ne dönüştürülerek teorik öğrenim 5 sene, pratik öğrenim 4 sene olarak düzenlenmiştir.^[2]

İlk faaliyetine Fatih Sultan Mehmet döneminde başlayan zamanla yapılan eklemeler ile büyüyen Tophane Kışlası Kompleksi’nden günümüze Tophane-i Amire binası kalmış, 1946-57 yılları arasında Meclis-i Mebusan Caddesi genişletme çalışmaları sırasında yıkılan diğer yapılar gibi İmalat-ı Harbiye Usta Mektebi de 1957 yılında yıkılmıştır. Mektebin arazisi günümüzde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne ait olup, Arkeolojik Park olarak tespit edilmiştir.

—–

¹ Ersoy Zengin, Milli Mücadele Yıllarında İmalat-ı Harbiye Fabrikaları, Mavi Atlas Dergisi, 2017.

² Feza Günergun, İmalat-ı Harbiye Usta Mektebi ve Osmanlı Askeri Sanayi Kurumlarında Mesleki ve Teknik Eğitim Üzerine Notlar, İ.Ü. Tarih Bölümü, 2006.

✶ İlişkili Yerler

Tophane-i Amire

Kamusal Yapı

İmalat-ı Harbiye Müdüriyeti, Kılıçali Paşa

Kamusal Yapı

Kışla Camii

Cami

Bizans Kalıntıları, Kılıçali Paşa

Lahit, Su Haznesi

Dayezade Yusuf Efendi Camii

Cami

Çavuşbaşı Hamamı, Kılıçali Paşa

Hamam, Harabe

İmalat-ı Harbiye Fabrikaları

Kamusal Yapı