Kapalıçarşı Hacı Beşir Ağa Sebili

Yapı, İstanbul’un Beyazıd İlçesi’nde, Kapalıçarşı’nın Tacirler Sokağı’nda yer almaktadır. İçerisinde yer alan inşa kitabesine göre yapı, H.1151 / M.1738-1739 yıllarında Hacı Beşir Ağa tarafından yaptırılmıştır.

İnşa kitabesinin okunuşu;

“Ve min el’ma-i külli şey-in Hay
Bu dil-cû çeşme-i pâkîze tarh eyledi bünyâd Ne zîbâ ihsân û kerem âyînini icrâ
Beyan etdi Nedimâ gayri menkût ile târîhin
Bu râ’na çeşmeyi pür-nûr yapdırdı Beşir Ağa 1151”.

Bir sokak içerisinde yer alan sebil, biri hazırlık, diğeri esas mekân (sebil ve mescit) olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Hazırlık bölümü kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen planlı basit bir mekândır. Esas sebil bölümü de kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen planlı olup, içerisi mescit ve sebil olarak planlanmıştır. Bu özelliğinden dolayı yapı, namazgâhlı sebil olarak değerlendirilmektedir.
Yapının üç tarafı dükkânlarla kapalı olduğu için sadece sokağa taşıntı yapan ana cephesi görülebilmektedir.

Onarımlar ve Bugünkü Durumu:
Yapının içerisinde, inşa kitabesinin hemen altında yer alan onarım kitabesinden H.1256 / M.1840-1841 yıllarında Sultan Abdülmecid’in kethüda kadını, Mahcube Kadın tarafından tamir ettirildiği öğrenilmektedir ..

Onarım kitabesinin okunuşu;

“Şehinşah-ı muazzam hazreti Abdülmecid Hân kim Zülâli lütf û ihsân ile kıldı âlemi dilsîr
Bu hâkânın sarây-ı şevketinde Kethüdâ kadın Bu vîrâne sebîlin eyledi ihyâsın tedbîr
Katı muhtâc idi âb-ı revâna bu mahal hakkâ Hemîşe nûş eden hayr duâsın eylesin tezkîr
Muvaffak eyleyüb böyle nice hayra Cenâbı Hak Kıla hemvâre ömrü devletin ikbâline tezkîr
Bu tarih oldu hayrı tab’ıma ilhâm-ı Rabbânî
Zehî zîbâ sebîli kıldı Mahbûbe Kadın ta’mir 1256”
Geçirdiği onarımlar sonucunda sağlam bir şekilde günümüze ulaşan sebilin doğusundaki mekânı çay ocağı olarak kullanılmaktadır. Esas bölümde yer alan mescit hâlâ işlevini sürdürürken; sebil abdest alma yeri olarak değerlendirilmiştir. Yapı günümüzde asli planını korurken; yapılan bilinçsiz müdahaleler sonucu içerisi tamamen fayanslarla kaplanmıştır.

Kaynak: Dâr-üs’saâde ağası Hacı Beşir Ağa ve Eserleri, Lokman TAY

✶ İlişkili Yerler

Kapalıçarşı

Arasta, Bedesten, Kamusal Yapı