Keles’in güneyinde, Keles’e 11 km uzaklıktadır. Adı, köyün karşısındaki tepede halen kalıntıları bulunan kızıl renkli taşlardan yapılmış kilisesi nedeniyle verilmiş. Kızılkeçeli aşiretinden olduğu için bu adı aldığı da söylenmektedir. Köyün adı, en eski belgelerde geçmektedir. İlk Osmanlı kroniklerinde bile sözü edilen önemli bir yerleşim yeri olan köyün alınmasında Geyikli Baba ve müritlerinin büyük katkı sağladığı belgelerle sabittir. Hatta bu nedenle Orhan Bey, Geyikli Baba ve müritlerine hediye olarak rakı ve şarap yollamıştır. Bu tarihte Polamur, Akcaviran köyleri Kızılkilise’ye bağlı imiş. Köyde bazı antik devir kalıntıları da vardır. Eski adı Kızılkilise iken, 1922 yılında köy adının hiçbir anlam taşımadığı gerekçe­siyle değiştirilip, Kemaliye olmuştur. Kadı sicilleri ve 1912 yılında yayınlanan bir gazete haberinden Sultan Murad’ın vakıf köyü olduğu anlaşılmaktadır. 1927 yılında 297, 1990 yılında 520, 1997 yılında 406 kişi yaşayan köyde bulunan eski cami, 1874 yılında yapılmıştır. Camide eski bir sancak ile sakalı şerif de vardır. 1934 yılında Orhaneli ilçesine bağlı iken, bu tarihte Keles bucağına bağlanmıştır. Köyün büyük bölümü Bursa’ya göç etmiştir. Eski Yörük köyüdür. Köy ve civarında oldukça yoğun Bizans devri kalıntıları vardır. Köyün hemen üzerindeki Dedeler Tepesi’nde bulanan yatır, hem adak yeri hem de mesire yeridir. Adak yapanlar yumurta kaynatır veya gözleme yaparak komşulara dağıtır. Köylüler daha çok; “dedecim bizim ipeğimizi arttır” diyerek dilekte bulunurlardı. Bursa’da eski köy yaşamını sürdüren ilginç köylerden biridir. Köyün hemen yanında bir tekke varmış. Tekkeden bazı kalıntılar halen durmaktadır. Dağların arasında, çukur bir yerde kurulmuş olan köy; sanki çağdan, teknolojiden saklanır gibi eski köy yaşamını inatla sürdürür. Yakın zamanlara kadar bindallı ile binlerce yıldır sürdürdükleri düğün geleneklerini sürdürmekteydiler.

Raif Kaplanoğlu – Kemaliye, Kızılkilise

✶ İlgili Yerler