Kethüdazade Hacı Ahmet Efendi Atasoylar Konağı

17. yüzyıl sonları ile 18. yüzyıl başlarında inşa edilen Kethüdazade Hacı Ahmet Efendi Atasoylar Konağı, geleneksel Osmanlı sivil mimarisinin seçkin örneklerinden biridir. Osman Efendi tarafından yaptırılan yapı, kesme taş işçiliği ve ahşap elemanların dengeli kullanımıyla dikkat çeker. Plan düzeninde, geniş bir hayat (avlu) etrafına konumlanmış odalar ve misafir kabulüne uygun başoda öne çıkar. Cephelerde simetrik pencere dizilişi, taş söveli kapılar ve yer yer görülen yalın fakat zarif taş süslemeler konağa karakter kazandırır. İç mekânda ahşap tavan kaplamaları, yüklük nişleri ve geleneksel ocak düzeni korunmuştur. Zamanla yıpranan yapı, yıkılma tehlikesi geçirirken 2013–2018 yılları arasında Kültür Bakanlığı gözetiminde kapsamlı bir restorasyondan geçti. Bu süreçte özgün malzeme ve tekniklere sadık kalınarak duvar, tavan ve taşıyıcı elemanlar güçlendirildi; bozulmuş taş işçiliği titizlikle onarıldı.

Konağın en dikkat çekici bölümlerinden biri muhaccer köşktür. Bu bölüm, Talas evlerinde görülen yazlık–kışlık kat düzeninin bir parçası olup yaz aylarında serinliğe “hicret edilen” yarı açık yaşam alanıdır. “Muhaccer” kelimesi, hicret eden, göç eden anlamına gelir; burada ise ev halkının kapalı kışlık mekânlardan bu serin yazlık kata geçişini ifade eder. Muhaccer köşk, kapalı odalarla bahçe/avlu arasındaki geçiş mekânı olarak, “hayat”, “eyvan” veya “köşk” türündeki yarı açık alanlar arasında yer alır. Konağın taş köşkü, kalın duvarlarıyla gölge sağlarken kemerli ve geniş açıklıkları sayesinde hava akışını artırır. Yazın gündüzleri dinlenme, sohbet ve misafir ağırlama için kullanılır, akşamları ise serinliğiyle konforlu bir uyuma alanı sunar.