Koca Bey Çeşmesi

Koca Bey Çeşmesi, Gürcü Mahallesi’nde Medrese Sokağı üzerinde bulunmaktaydı. Muhtemelen Koca Bey Camii ve Medresesi’nin yakınında yer alıyordu; ancak tam konumu kesin değildir. Adı ve konumu dikkate alındığında, çeşmenin banisinin Kadı Bedreddin Mahmud Efendi veya torunu Abdülkerim Kocabey olması kuvvetle muhtemeldir. Bu ise yapının yaklaşık 1548 veya 1696 yılları civarında inşa edilmiş olabileceğini düşündürmektedir.

Bununla birlikte, Hatuniye Medresesi’nin Koca Bey Camii ve Medresesi’nin hemen yanında bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle, Albert Gabriel’in Monuments Turcs d’Anatolie adlı eserinde sunduğu plan ve dış cephe çizimlerinde (Fig. 46 ve 48) yer alan çeşme, Koca Bey Çeşmesi ile büyük olasılıkla örtüşmektedir. Gabriel, bu çeşmeyi medresenin batı cephesinde, ana girişin hemen sağında, “j” harfiyle işaretlemiştir. Çizimde çeşme, uzun dikdörtgen bir yalak, düzenli şekilde sıralanan sivri kemerler ve korinthisk/ionik esintili başlıklara sahip sütunlar üzerinde yükselen bir mimari düzen olarak betimlenmiştir. Üst bölümde ise kitabenin yer almış olabileceği küçük, kavsaralı ve hafifçe içeri çekilmiş bir niş görülmektedir.

Hunat Hatun Medresesi’nin batı cephesinde de benzer konumda ve benzer tipte bir dış duvar çeşmesinin bulunması (muhtemelen 18. yüzyıla tarihlenen) bu tip dış duvar çeşmelerinin belirli bir dönemsel mimari gelenek içinde ortaya çıkmış olabilir. Dolayısıyla Gabriel’in çizimindeki çeşmenin de 18. yüzyıl tarihli olması da mümkün.