Laleli Kızıltaş Mescidi

Mescid Fatih ilçesi Lalelide, Laleli Camii karşı köşesinde 762 Ada, 25 Parselde yer almaktaydı. Kızıltaş mescidinin mesâlihine tahsisât yapılan vakıf kaydı 890 Zi’l-Ka’desinin evâsıtı/22-23 Kasım 1485 Tarihlidir. Bu durumda Kızıltaş mescidinin bu tarihten önce binâ edilmiş olduğunu göstermektedir. Mescid ile alakalı Ayvansarâyî’nin Hadîkatu’l-Cevâmi’de şöyle denmiştir. “Bânîsi Kâtib Bâlî Mehmed Efendi mihrâb önünde medfundur… ”  Bu mescide Kızıltaş deyu tesmiyeye sebeb budur ki, mescidin binasından mukaddem orada arka hammâlları istirahatları içün bir sekî taşı var imiş ki, kırmızı somaki imiş, bâzı harîkler sadmesinden kırılıp mahv olmuşdur. Anın içün ol taşın ismi bu mescid-i şerîfe lakab olmuşdur. Mahallesi vardır. Der kurb-ı Lâleli câmiî.”… Bu mescitle ilgili ilk önemli kayıtlar 953/1546 ve 1009/1600 Tarihli İstanbul Vakıfları Tahrir defterlerinde yer almaktadır. Bu her iki defterde “ Mahalle-i Mescid-i Kâtib Bâliyyu’l-Ma’rûf Bi-Kızıltaş” kaydı yer almış, akabinde Vakf-ı Sahibu’l-Mescid. Sâhibu’l-Mescid’in Evkâfı Yokdur” şeklinde şerh düşülmüştür. Bu defterlere göre, Kâtib Bâlî tarafından yaptırılmış olup, Kızıltaş nâmı ile mâruf olan mescidin düzenlenmiş bir vakfiyesi bulunmamıştır. Buna rağmen her iki defterde, Katib Bâlî’ye ait 952 Tarihli bir vakıf kaydı yer almıştır.

19. yüzyılda Aksaray yangınında yanan mescid, Fındık Hâfız lakaplı Hacı Mustafa Efendi tarafından müceddeden ihyâ edilmiş. 1930’lu yıllarda, kadro harici bırakılan mescid-i şerîf 1940’lı yıllarda yıkılmıştır.Yanındaki Ferruhşâd Hatun’a ait iki katlı mektep binası ise 1950’li yıllarda ortadan kaldırılmış, mektebin yerine apartman,mülkü halen vakıflara ait olan mescidin arsasında ise iki katlı dükkan ve mağazalar vardır. Mescid ve bitişiğindeki Ferruhşâd Hatun mektebinin mevcut fotoğraflarından 19. Yüzyılda yenilendikleri anlaşılmaktadır. Lâleli Câmi-i Şerîfinin karşı köşesinde yer alan mescid dikdörtgen yapılı kargir duvarlı ve ahşap çatılı ve kesme taş minareli idi. Camiin Ordu caddesine bakan tarafında 4 pencere, diğer tarafında ise tek pencere bulunmaktaydı. Pencere sövelerinde barok/Gotik mimari özelliklerinin etkisi görülmekte, camiin aşağı tarafında yuvarlak kemerli bir giriş kapısı ve bu kapının açıldığı küçük bir avlu bulunmaktaydı. Minaresi avlu ile bitişik durumdaydı.