Satyros Manastırı

Küçükyalı ArkeoPark, İstanbul’un Asya Yakası’ndaki, tek aktif kentsel arkeolojik kazı alanıdır. Küçükyalı arkeolojik alanı, 1950ler’in sonunda, 9. yüzyılda Bizans döneminde inşa edilen ve İslam esintileri taşıyan ilk saray olarak tanımlanmıştır. Ancak 1950’lerden sonra alanla ilgili detaylı çalışmalar yapılmamıştır.

2000’lerin başından itibaren yürütülen yüzey araştırmaları, arkeolojik kazılar, arşiv ve literatür araştırmaları bu arkeolojik alanın, hadım patrik ve bir Bizans imparatorunun oğlu olan İgnatios tarafından, MS 866 – 877 yılları arasında inşa ettirilen Satyros Manastırı olarak tekrar tanımlanmasını sağlamıştır. Yazılı kaynaklar, manastırın patrik tarafından Adalar’da yaptırılmış diğer manastırlar arasından en gösterişlisi olduğunu yazmaktadır.

Sürmekte olan arkeolojik kazılar alanın tanımlanmasına yönelik yeni veriler sunmaktadır. Bu çerçevede, yapı Orta Bizans döneminde banliyöde kurulmuş büyük ölçekli bir manastır olarak tanımlanabilmektedir. Münzevi bir hayatın sürdüğü manastır, 9. yüzyılın ikinci yarısında Bizans İmparatorluğu’nun önde gelen şahsiyetlerinden olan ve sonradan Konstantinopolis kilisesinin başına geçen Patrik İgnatios tarafından inşa ettirilmiştir. Bu manastırda belli bir süre zaman geçirmiş olan İgnatios, MS 867 yılında kilisenin yanındaki mezar odasına defnedilmiştir. Kilisenin Başmelek Mikail’e adandığı ve Satyros ismini aldığı bilinmektedir.

Manastırdaki hayatın geç Bizans dönemine kadar sürdüğü, 14. yüzyılın ortalarında Osmanlı taburlarının bölgeyi ele geçirmesinin ardından ise aniden sona erdiği bilinmektedir. Alanda herhangi bir çatışma izine rastlanmamıştır, ayrıca alan Osmanlı döneminde kullanılmamıştır.

Sarnıç, kilise ve kule yapısı dışında manastır kompleksinin diğer bölümleri günümüze ulaşamamış olsa da mevcut yapılar manastır hayatı ve mimarisi hakkında nadir veriler sunmaktadır. Satyros Manastırı, İstanbul’da 9. yüzyıldan günümüze ulaşmış tek manastır yapısıdır.

Küçükyalı Arkeopark