Surp Haç Ermeni Kilisesi, Üsküdar
- Tür: Kilise ve Manastır
- Kültür: Apostolik, Ermeni
- Yüzyıl: 18. yy
- Bölge: Türkiye, Marmara Bölgesi, İstanbul, Üsküdar, Selami Ali
Kilise, Çinili Karakolu civarında, Görümce Sokağı karşısında ve Ekmekçibaşı Sokağı, Selâmsız Mektebi Sokağı ve Kozanoğlu Sokağı ile çevrili alanda olup büyük bir mabettir. Her üç sokağa açılan kapıları olduğu halde, Ekmekçibaşı Sokağı’na açılan kapı sonradan örülmüştür. Diğer iki kapı üzerine:Surp Haç Ermeni Kilisesi 1676 diye yazılmıştır.Görümce Sokağı’nın sağ köşesinde büyük bir arsa ve bu arsanın Selâmsız Mektebi Sokağı üzerinde ve arsanın köşesinde, büyük hazneli bir çeşme vardır ki, bugün mesken olmuştur. Bu arsanın ve çeşmenin kiliseye ait olduğunu kilisenin bakıcısı tarafından söylenmektedir.Görümce Sokağı’nm sol köşesinden, Ekmekçibaşı Sokağı’na kadar uzanan yerde, ‘Milli Eğitim Bakanlığı Surp Haç Ermeni Lisesi’ bulunmaktadır. Esas kapısı Ekmekçibaşı Sokağı üzerinde olduğu halde bahçe kapısı Görümce Sokağı tarafındadır.
Kilise, ilk defa Baladı Abraham adlı bir papaz tarafından ahşap olarak, kapı kitabesine göre 1676 tarihinde yaptırılmıştır. Fakat, 1695 tarihinde vefat etmiş olan Eremya Çelebi, İstanbul Tarihi, adlı eserinde bu mabetten söz etmemiştir. Abraham Efendi, 1727 tarihinde, Sultan III. Ahmet Devri’nde ve Nevşehirli Damat İbrahim Paşa sadaretinde vefat etmiştir. Kabri, bu kilisenin avlusundadır. Sonradan, kilisenin üzerinde bulunduğu sokağa Papas Abraham adı verilmiştir ki şimdi Kozanoğlu sokağıdır.Kilise, 1727 senesinde, Patrik Golod Hovannes zamanında, bu civardaki Surp Karabet Kiisesi ile beraber, kısmen tamir edilmiş ve 1797 senesinde de yanma bir mektep açılmıştır.
1764’te ölen, İstanbul Ermeni Patriği Naloğlu Hagop, Selâmsız (şimdiki Selâmi Ali) Mahallesi halkı için su getirterek bir çeşme yaptırmıştır ki, yeri yukarıda yazıldı. 1798’de ise, bozulan su yolları, kilisenin kandilcisi ve mektebin hocası Diyakos Mardiros tarafından tamir ettirilmiş ve yeni bir çeşme yaptırılmıştır. Bu çeşmenin bakiyesini Ekmekçibaşı Sokağı’nm sağ tarafındaki set altında görmek mümkündür. Kilise 1880 tarihinde de bugünkü şekliyle yeniden muntazam kesme taştan yapılmıştır. Çatısı tonoz kubbe ile örtülü olup beş kapısı ve apsit tarafında birer kanadı vardır. Avlusundaki büyük sarnıç, 1831 senesinde Pişmişyan tarafından yapılmış olup, mermer bileziğindeki kitabede yazılıdır. Sokağa açılan cümle kapısının sağ tarafında, mütevelli heyeti ve kapıcı odaları bulunmaktadır.
Bu kilise, bulunduğu mevkiden dolayı Selâmsız Ermeni Kilisesi adı ile de anılmaktadır.
www.uskudar.bel.tr
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′29″K 29°01′50″D / 41.02472°K 29.03056°D |
| İnanç | Ermeni Apostolik |
| Durum | Etkin |
Surp Haç Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Խաչ Եկեղեցի), Türkiye'de İstanbul iline bağlı Üsküdar ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. Semtte ilk kilise 1689'da inşa edilmiş, 1727 yılında Ermeni Patriği Hovhannes IX. Golod'un emriyle tekrar inşa edilen kilise 1779, 1781, 1782, 1785, 1790, 1808 yıllarında onarımlara tabi tutulmuştur. Balatlı III. Garabed zamanında daha geniş bir alana kâgir olarak inşa edilen kilisenin yapımında hassa mimarı Krikor Amira Balyan, Kazaz Harutyun Amira Bezciyan, Harutyun Amira Noradungyan, Mikayel Amira Pişmişyan desteklerde bulundular. 1892'de yenilenen kilise en son 1998 yılında onarılmıştır.[1]
- ^ "Surp Haç Kilisesi". Türkiye: Türkiye Ermenileri Patrikliği. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015.
