İbrahim Ethem Paşa Konağı

Konak, Sultan 2. Abdülhamid’in sadrazamlarından, Türkiye’de müzeciliğin, arkeoloji ve güzel sanatlar eğitiminin öncüsü, “Sanayi-i Nefise Mektebi”nin kurucusu, aynı zamanda ülkemizin tanınmış ressamlarından olan Osman Hamdi Bey; Türkiye’de nümizmatik biliminin kurucusu sayılan İsmail Galip Bey ile tarih, nümizmatik ve arkeoloji alanlarında uzman olan Halil Ethem Bey’in de babaları olan İbrahim Ethem Paşa tarafından 1847-1850 yılları arasında yaptırılmıştır. Konak, aynı zamanda idari işlerin yürütüldüğü bir yapı özelliğini de taşımakta idi.

19. Yy’ın ender kâgir konaklarından olan ve 18. Yy. mimarisinin karakteristik özelliklerini taşıyan, kuzey-güney ekseninde, yüksek bir bodrum kat üzerine zemin kat, birinci kat ve çatı katından oluşan, aşırı derecede büyük ölçekte, tek bir yapı kütlesi şeklinde olan Ethem Paşa Konağı’nın mimarları William James Smith, Gaspare Trajano Fossati ve Giuseppe Fossati’dir. Yapı, 1900‘ün başında Numune-i Terakki Mektebi olarak, 1910’lu yıllarda  Hilal-i Ahmer Merkez Ambarı (Kızılay Deposu) olarak kullanılmış, 1920’li yıllarda Kabataş Kadınları Çalıştırma Cemiyeti’ne şube olarak kiralanmış, daha sonra Mülkiye Mektebi’nin kullanımına tahsis edilmiştir.

Bina Tüten ailesi tarafından 1926 yılında Ethem Paşa’nın torunu Cemal Reşit Rey’in ailesinden kiralanarak tütün deposu olarak kullanılmış, mülkiyeti 1947’de ifraz yoluyla farklı şahıslara geçmiş, ardından bahçesinde han inşaatları gerçekleşmiş ve 1967 yılında yıkılmıştır. Bir süre otopark olarak kullanıldıktan sonra 1982 yılında yerine beş katlı, vasıfsız bir betonarme yapı olan Hırdavatçılar Çarşısı inşa edilmiştir.¹

1. Arzu Karahan, Ethem Paşa Konağı Rekonstrüksiyon Projesi ve İrdelenmesi, Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 2019. ↩︎