Rasim Paşa Yalısı

Halide Edip Adıvar Caddesi üzerinde bulunan Balyan ailesine gerçekleştirildiği sanılan yalı, Trablusgarp Valisi Rasim Paşa tarafından, önceleri ahşap üç katlı bir yalı iken 1897 yılında geçirdiği yangın sonucu, günümüze kadar ulaşan haliyle yaptırılmıştır.  Uzun bir süre Boğaziçi’nin yapı simgelerinden olan fakat Boğaziçi yalı mimarisine yabancı düşen sitili, Ampir üslubunun¹ Türk mimarisi üzerine taklididir. Cadde cephesi basit, deniz cephesi esaslı, portikli² çıkıntılı, prontonlu çatı kalkanlı, kornişli dikey ikiz pencereli olup, tavan dekorları Greko-Romen³ eğilimlidir.

Bodrum üzerine taş servis katlı, deniz cephesinden üç, cadde cephesinden iki katlı, şimdi bulunmayan hamam ve mutfağı koru eteğinde ve ayrık, bazı bölümleri sonraki zamanlarda yıktırılan ve değişikliğe uğrayan, bağdâdî teknikle yapılan, 1988’den sonra restore edilen ahşap sahilhane, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu tarafından 1971 yılında koruma no 49 ile tescil edilmiştir.⁴

¹ Ampir Üslubu: Napoleone Bonaparte zamanında Avrupa’da yaygınlık gösteren yapı, mobilya ve giyim şekline yansıyan, imparatorluğa ait anlamında Ampir ismi verilen üsluptur. Özellikle 1800 ve 1830 yılları arasında Fransa’da popüler olmuş ve Osmanlı Devleti’ne de gelmiştir. Ayrıntılı işlemeler, zarafet ve ihtişamın ön planda bulunduğu, Osmanlı mimarisinde Barok ve Rokoko ile birlikte kullanılmış ve ağırlıklı olarak 19.yy sonlarında etkili olmuştur. Çoğunlukla Balyan Ailesi’nin yaptığı Nusretiye ve Büyük Mecidiye Camileri gibi eserlerde görülmüştür.

² Portik: Üstü örtülü, önü sütunlu açık galeri, revak.

³ Greko-Romen: Yunan sanatına dayanılarak geliştirilen Roma sanatı.

⁴ Orhan Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri, c.1, İBB Kültür A.Ş, 2006.