Baltalimanı Sahilsarayı

Tanzimat döneminin meşhur sadrazam, devlet adamı ve diplomatlarından Mustafa Reşid Paşa (1800–1858), 19. yy’ ilk yarısında, Baltalimanı’ndaki ahşap yalısının olduğu yere mimar Sarkis Balyan’a, haremlik ve selâmlık bölümlerinden oluşan sahilsarayı inşa ettirdi.

Sahilsarayın geniş bahçesinde havuz, deniz hamamları ve köşkler bulunmakta olup, eskiden Baltalimanı çayırına kadar uzanan saraya ait büyük bir meyve bahçesi de vardı.

Mustafa Reşit Paşa zamanında 1838-1849 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile İngiltere, Belçika, Fransa ve Rusya arasında yapılan ve tarihe Baltalimanı Anlaşmaları olarak geçen siyasî ve ticarî antlaşmalar bu yalıda imzalanmıştır. Kırım Savaşı sırasında Fransız İmparatoru III. Napolyon ile İmparatoriçe Eugénie (Öjeni) de burada misafir edilmiştir.

1925’te hazineye geçen bina Balıkçılık Enstitüsü oldu. Daha sonra harem kısmı Kemik Hastalıkları Hastanesi, selamlık kısmı ise İstanbul Üniversitesi’ne bağlı Sosyal Tesisler haline geldi.

Sahilhane, hanım sultanlar ve eşleri olan damatlar tarafından kullanılmış ve burada yaşayan tüm damatların bir süre sonra ölmeleri nedeniyle Damatkıran Saray olarak da ünlenmiştir.

Reşit Paşa oğlu Ali Galip Paşa’yı Sultan Abdülmecid’in kızı Fatma Sultan ile evlendirdi ve hazine sarayı Reşit Paşa’dan satın alıp yeni evli çifte tahsis etti. Fatma Sultan’ın kocası Ali Galip Paşa, 1858’de bir gece yalısına kayıkla döndüğü sırada çıkan fırtına nedeniyle sahilsarayın önünde denize düşüp boğuldu.

Dul kalan Fatma Sultan Mehmed Nuri Paşa ile evlendi. 1881’de Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilip öldürülmesi hadisesine karıştığı için 2. Abdülhamid Nuri Paşa’yı tutuklattı. Nuri Paşa’yı idama mahkûm oldu ancak padişah cezayı müebbet hapse çevirip Taif Kalesi’ne sürgüne gönderdi. Dokuz sene sürgünde kalan Paşa burada öldü.

Fatma Sultan da 1882 yılında ölünce, saray Sultan Abdülmecid’in bir diğer kızı Mediha Sultan’a tahsis edildi. Paris Sefareti kâtibi Sami Paşazade Necip Bey ile evlenen Mediha Sultan kocasıyla beraber burada yaşamaya başladı. Tifoya yakalanan Damat Necip Paşa 1885’te öldü. Mediha Sultan ikinci evliliğini 1887 yılında, tarihe Damat Ferit Paşa olarak geçen genç diplomat Mehmed Ferit ile yaptı. Millî Mücadele yıllarındaki olumsuz tavrıyla bilinen Damat Ferit Paşa 1922’de İstanbul’un işgalden kurtulmasından birkaç gün önce, ailesini yanına alıp Avrupa’ya gitti, sürgünde sadece bir yıl yaşadı ve 1923’te Nice’te 1923’te öldü. İkinci defa dul kalan eşi Mediha Sultan’da 1928’de Fransa’nın İtalya sınırındaki kasabası olan Menton’da öldü.

✶ İlişkili Yerler

Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi

Yalı, Köşk, Konak, Hastane

Baltalimanı Sahilsarayı Çeşmesi (2)

Çeşme