Esma Sultan Yalısı

Ortaköy’de, Büyük Mecidiye Camii’nin yanında bulunan yalı, 1873-1875 yılları arasında Sultan Abdülaziz’in kızı Esma Sultan için, Sarkis Balyan tarafından yapılmıştır. Neo-klasik üsluplu, dışı kârgir içi ahşap bağdadî teknikle yapılmış üç katlı sahilsaray, 1975 yılında geçirdiği yangın nedeniyle büyük hasar görmüştür.

Esma Sultan’ın vefatından sonra yalı, II. Abdülhamid Han’ın kız kardeşi Cemile Sultan’a, daha sonra Fatma Sultan’a geçmiştir. Cumhuriyet’in ilanından sonra, hanedan ailesi yurt dışına çıkarıldığı için yalı satılmıştır. Tütün deposu olarak kullanılırken, 1952 yılında Saffet Baştımar tarafından satın alındığı için Baştımar Yalısı olarak da bilinir.

Son sahibi Oğuz Gürel olan yalının bütün kalıntıları korunmuş, etrafı çiçeklendirilerek arkeoloji parkı havası verilmiş, ilk inşasından kalan iki katlı ahşap müştemilat binası restore edilmiş ve geleneksel Anadolu evi şeklinde döşenmiştir.

Bu sahilhane, koruma kararına giren Boğaziçi Rumeli Yakası’nın sonuncusu olan olup, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 1971 yılında Boğaziçi sahil şeridinde bulunan yalılara dair almış olduğu kararında 173 sıra no ile tescil edilmiştir.¹¹ Orhan Erdenen, Boğaziçi Sahilhaneleri, 2.C, İBB Kültür A.Ş, 2006.