Kapalıçarşı
Çârşû-yı Kebîr, Büyük Çarşı olarak da bilinir.
- Tür: Arasta, Bedesten, Kamusal Yapı
- Tema: Kapalıçarşı, Restorasyondaki Yapılar
- Kültür: Osmanlı
- Yüzyıl: 15. yy
- Bölge: Türkiye, Marmara Bölgesi, İstanbul, Fatih, Mollafenari
- Durum: Restorasyonda
Kapalıçarşı’nın asıl adı Büyük Çarşı, Çarsu-yı Kebir olan çarşı, halk arasında Kapalı Çarşı olarak bilinmektedir. Yabancılar da Büyük Çarşı “Grand Bazar, Great Bazaar, Grossbazar” isimlerini kullanmayı tercih etmişlerdir. Çarşı Fatih Sultan Mehmet zamanında Ayasofya Camii’ne ve vakıflarına gelir getirmesi maksadıyla yapılmış ve ticaretin bu alanda toplanması sağlanmıştır. Çarşının Beyazıt, Fesçiler ve Nuruosmaniye olmak üzere üç büyük kapısı vardır. Beyazıt Kapısı’nın üstünde Sultan II. Abdülhamit’in mahlası ve tuğrası bulunmaktadır. Fesçiler Kapısı üstünde Sultan II. Abdülhamit’in mahlası ve tuğrasının yeri bulunmakta ancak kazınmış durumdadır. Buranın altında “Kendi emeğiyle kazanan Allah’ın sevgili kuludur” anlamına gelen Sâmî’nin Osmanlı Türkçesi ile yazdığı hat yazısı kitabesi vardır. Çarşının en görkemli kapısı olan Nuruosmaniye Kapısı’nın en üstünde II. Abdülhamit’in tuğra ve mahlası, altında hilal, hilalin altında devlet arması ve çarşının yapım kitabesi bulunmaktadır. Çarşı ilk yapıldığı günden bu yana kendisine eklenen yapılarla birlikte günümüze kadar gelmiştir. Yaklaşık 4.000 dükkânı içinde barındıran Kapalıçarşı İstanbul’un Beyazıt, Nuruosmaniye ve Mercan semtlerinin ortasında yer alır. Dünyanın en büyük ve en eski çarşılarındandır. Her tarafı buram buram tarih kokan, bin bir çeşit malzemesiyle rengarenk ışıklar altında bulunan bu çarşı mutlaka görülmesi gereken yerlerdendir.
Kapalıçarşı’nın Kapılarında Bulunan Tuğranın Okunuşu:
El-gazi. Abdülhamîd Hân bin Abdülmecîd el-muzaffer dâima
Tuğranın Günümüz Türkçesi
El-gazi. Abdülmecid’in oğlu Abdülhamid Han daima muzaffer olsun.
Nuruosmaniye Kapısındaki Tuğranın Altında Bulunan Hilalin İçindeki Yazının Okunuşu:
El-müstenid bi-tevfîkâti’r-Rabbâniyye Melikü’d-Devleti’l-Aliyyeti’[l]-Osmâniyye
Günümüz Türkçesi:
Allah tarafından gösterilen doğru yol üzere dayanan yüce Osmanlı Devleti’nin Meliki
Kapalıçarşı Nuruosmaniye Kapısındaki Kitabenin Okunuşu:
Zînet efzâ-yı makâm-ı muallâ-yı Hilâfet-i İslâmiyye ve erîke-pîrâ-yı saltanât-ı seniyye-i Osmâniyye es-Sultân ibni’s-Sultân es-Sultânü’l Gâzi Abdülhamîd Hân-ı Sânî
Hazretlerinin cümle-i müessir-i umrân-ı küsterî-i hümâyûnlarından olmak üzere işbu çarsû-yı kebîr bin üç yüz on dört sene-i Hicriyyesi Rebîulevvelinde müceddeden ta‘mîr olunmuşdur
Sâmî
Günümüz Türkçesi:
Bu çarşı, İslam Hilafetinin yüce makamını süsleyen, Büyük Osmanlı saltanatının tahtını zinetlendiren sultan oğlu Sultan, Sultan ikinci Abdülhamid Han hazretlerinin padişahlık merhametiyle Hicri 1314 (M. 1896) yılının Rebiülevvel ayında yaptığı imar eserlerinden biri olmak üzere yenilenerek tamir edilmiştir.
Sâmî
Kapalıçarşı Fesçiler Kapısı Kitabesi:
El-kâsibu habîbullâh
1314 Nemmekahû Sâmî ğufira zünûbehû
Türkçesi:
Kendi emeğiyle kazanan Allah’ın sevgili kuludur.
1314 M. (1896) Bunu Sami yazmıştır, Allah günahlarını bağışlasın.
Kaynak: İstanbul’dan KİTÂBELER “Günümüz Türkçesiyle Birlikte” 1
Sayfa: 268-274
Yazar: Hasibe DURMAZ.
✶ İlişkili Yerler
Alıntı: “Kapalıçarşı”, Kültür Envanteri, 31 Ekim 2025, https://kulturenvanteri.com/yer/?p=8374.