Kethüda Çeşmesi
- Tür: Çeşme
- Kültür: Osmanlı
- Yüzyıl: 16. yy
- Bölge: Türkiye, Marmara Bölgesi, İstanbul, Beykoz, Yalıköy
Yapılış Tarihi: H.940 / M.1533 – 1534
Anadolu yakasının tesbit edilen en eski çeşmesi sayılır. 1978 yılında yol genişletme çalışmaları sırasında numaralandırılarak yıkılan çeşme beş sene sonra şimdiki yerine inşa edilmiştir. İlk banisi Defterdar Şıkk-ı Evvel İskender Çelebi’nin kethüdasıdır. Kethüdanın adı belirtilmemiştir.
III.Selim devrinde Fettah Efendi, I. Abdülmecid devrinde Mehmed Ağa, Abdülaziz döneminde de Ali Bey isimli zatlar tarafından yenilenmiş ve yandaki küçük çeşmeler ilave edilmiştir. Düz çatılı mermer çeşme tek cephelidir. Saçağın üstünden geçen palmet süslemeli bir silme görülmektedir. Ayna taşının üzerinde istiridye formu görülmektedir. Üzerinde iki satırlık kitabesi bulunmaktadır. Bitkisel süslemeli bir silme çeşmeyi çerçevelemektedir.
Kemerin Üzerindeki Kitabesi;
Cenâb-ı Kethüdâ-yı defteri kim Şıkk-ı evvel
Rıza-yı Hakk içün bu ayn-ı pâki eyledi inşâ
Olur dil-teşnegân yine her demde hayât- âver
Attaş ehlini bir lûtfu ile eyledi ihyâ
Dedim itmâmını gûş eyledikçe Abdiyâ târih
Bu ayn-ı dil-güşâdan âb-ı zemzemdir olan icrâ
Sağdaki Çeşmeciğin Kitabesi;
1-
Kisedâr-ı Defterî Fettah Efendi Hazreti
Cûy-bâr-ı ma’rifetdir zâtı dürr-i aden
Su be sû âsar-ı hayr itmek idi niyatı hep
Kim zülâl-i lûtfu câri işte bu nev çeşmeden
Âb-ü tâbı kalmamışdı öyle olmuşdu harab
Delvi mîzâna çıkarsan behresi yok katreden
2-
Menba’ından eyledi tecdid-i râh-ü meslekin
İtdi icrâ hemçü çû-yi şîr gûya kûhken
Âb-rû-yi hayr içün irvâ-yi atşân itmedir
Eylesün makbûl dergâhında Hayy-i Zül-minen
Çâr tâkında yazılsın Hâmida târih kim
Oldu câri ayn-i zemzemdir bu zîbâ çeşmeden
(1217)
Soldaki Çeşmeciğin Kitabesi;
1-
Ser Kurena-yi Şeh-i a’zam Ali Bey sâbıka
Kim ana ihsân ide Mevla uluvv-i derecat
Mâderi Fatıma Hanım dahi sevâb-ı Hak içün
Eyledi bu çeşmeyi âbâd o memdûhü’s sıfat
Teşnegân def’-i ta’attun eyledikçe her zaman
Hak ana şehdâb-ı rahmet ile kılsun iltifât
Düşdü bâ-ilhâm-ı Hak târih-i tammın Râsimâ
Çeşme-i hem-nâm-ı Haydar’dan için mâ-ül hayat
(1285)
2-
Eğer mü’min içer ise bu âbı
Nasib olsun ana kevser şerabı
Tokat ustası El-hac Muhammed Ağanın hayratıdır
İmameyn ervah-ı tayyibeleri şâd ola
(1262)