Ziraat Bankası Binası, Karaköy

İlk olarak, Avusturyalı Wiener Bankverein için yapılan, sonra Fransız Banque Française des Pays Orient ve ardından Tütün Rejisine devredilen bina, 1944 yılından itibaren Ziraat Bankası Karaköy Şubesinin kullanımına geçer. Yüksek bodrum kat üzerine 5 katlı olan yapı, Karaköy Meydanına ve Haliç girişine hâkim konumuyla özgün bir tasarımdır. Asma katlı yüksek servis bölümünün üstü, tarihi peyzaja açılan bir terasla değerlendirilir. Yapıldığı dönemin banka plan tasarımına uygun olarak giriş katında kolon dizisiyle çevrelenmiş bir müşteri kabul holü ve galerili asma katı bulunan binanın, üst katlarında çalışma odaları yer alır. Bugünkü çatı katı, tarihi binaya, 1975 yılında gerçekleştirilen yenileme ve ek bina inşaatı sırasında ilave edilmiş olup, yapının genel şemasına ve özgün mimarisine ait değildir.

Dönemin mimari anlayışını yansıtan Ziraat Bankası Karaköy Şubesi 3 cepheden oluşur. Mimarı bezemesi; pencere düzeni, kapısı ve heykelleriyle ön plana çıkan yapının giriş bölümündeki sütunlar, herhangi bir taşıyıcı eleman niteliğinde olmayıp, yapıya hareket kazandırmak amacıyla kullanılmıştır. Birbirine paralel altı sütunun yer aldığı giriş bölümü ise neoklasik düzeni akla getirir. Askı çelenk motifleri, akantus yaprakları ve meyve motiflerinin yer aldığı bezeme ögeleri, giriş ve deniz cephesinde yer alan armalar, birtakım hayvan figürleri binanın plastik elemanlarının bir kaçıdır. Burada dikkat edilen, bu bezeme ögelerinin bir kompozisyon içinde, yapının konumuna ve işlevine uygun değerlendirilmesidir. Armalardan birinde geminin baş üstüne tünemiş kartal ve çevresinde uçan martı, diğerinde ise ortada küre ve bir çubuk etrafına sarmalanmış 2 yılan görülür.

Yapının denize bakan cephesinde bulunan teras bölünün sağ ve sol kenarlarında batıda kadın, doğuda erkek olmak üzere 2 adet insan figürü yer alır. Her 2 figürün de sağ ve sol tarafında, dizlerinin üzerine çökmüş 4 çocuk figürü, çelenklere sarılmış bir şekilde konumlandırılmıştır. Anıtsal heykellerde kullanılan çelenkler bereketi sembolize eder. Görünüşlerinden yola çıkarak, heykellerden birinin ziraatı diğerininse ticareti simgelediğini söyleyebiliriz. Denize karşı konumlandırılmış heykellerin, dayanıklı ve güçlü duruşları bir bakıma yapıyı koruyan muhafızları da akla getirir. Yapının iç mekân bezeme ögelerine bakıldığında ise kalem işlerine rastlarız. Günümüzde ortaya çıkarılmayı bekleyen kalem işlerinde, bir takım meander ve bitki motiflerini de görmek, kısmen mümkün. Bununla birlikte yapının merdiven korkuluklarında ardışık bir şekilde yer alan pirinç plaklar, stilize edilmiş başaklardan oluşur. Bu stilize edilmiş başaklar, sadece merdiven korkuluklarında değil, asansör içindeki vitray pencerelerde ve yapıya daha sonradan eklenen kapıda da yer alır. 1970 yılında Sadi Çalık tarafından yapılan kapı, banka binasının işlevsel kompozisyonuyla bir bütün oluşturur ve merkezde başakların yer aldığı, çevresinde ışık hüzmelerini anımsatan çizgisel bir bütünlük bulunan kapının yapıyla olan bağlantısını destekler.

Kaynak: www.cekulvakfi.org.tr

Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. Lütfen ilgili maddelerden bu sayfaya bağlantı vermeye çalışın. (Eylül 2022)

T.C. Ziraat Bankası Karaköy Binası

Wiener Bank-Verein İstanbul Branch Building
Genel bilgiler
Durum	Boş
Mimari tarz	Art Nouveau
Adres	Rıhtım Caddesi No:5-7 Kemankeş Karamustafa Paşa-Karaköy 34425 Beyoğlu/İstanbul
Ülke	Türkiye
Koordinatlar	41°01′19″K 28°58′31″D / 41.02194°K 28.97528°D / 41.02194; 28.97528
Başlama	1909
Tamamlanma	1911
Yükseklik
Çatı	+25,94 Mt.
En üst kat	5
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Alexander Neumann & Ernst Gotthilf, Süslemeler:Franz Metzner
Resmî site
WBİB

T.C. Ziraat Bankası Karaköy Binası, Art Nouveau mimarlık akımı ve tarihi banka binalarının İstanbul ve Türkiye' deki en önemli simge binasıdır. 1934 yılında Creditanstalt bankası ile birleşerek kapanan bir Avusturya banka şirketi Wiener Bank-Verein tarafından yaptırılan bina günümüzde en son T.C. Ziraat Bankası mülkiyetinde, bugün dışarıdan bütün görkemiyle ayakta dursa da yenileme çalışması adı altında içi tamamen boşaltılmış kaba inşaat olarak atıl vaziyette yaşam mücadelesi vermektedir.